Κύριε Υπουργέ, κύριοι συνάδελφοι,
Κατά την ενδιαφέρουσα συζήτηση του νομοσχεδίου στην αρμόδια Επιτροπή αναδείχθηκε η ανάγκη να επανεξεταστούν ορισμένα ζητήματα της πνευματικής ιδιοκτησίας, εκτός του αντικειμένου των δύο Οδηγιών που ενσωματώνονται στην εθνική νομοθεσία.
Στην κατεύθυνση αυτή ακούσαμε με ικανοποίηση τον κ. Υπουργό να προαναγγέλλει τη σύσταση επιτροπής διαλόγου ώστε να υπάρξουν στοχευμένες βελτιώσεις σε έναν, ούτως ή άλλως, καλό νόμο.
Σε ό,τι αφορά τις δύο Οδηγίες που απαρτίζουν το υπό συζήτηση νομοσχέδιο:
Με την πρώτη Οδηγία, την 2011/77 επεκτείνεται, κατά κύριο λόγο η διάρκεια προστασίας του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας καθώς και ορισμένων συγγενικών δικαιωμάτων που αφορούν τους ερμηνευτές ή εκτελεστές – καλλιτέχνες και τους παραγωγούς φωνογραφημάτων.
Μεταξύ άλλων, εντάσσονται σε καθεστώς προστασίας και οι μουσικές συνθέσεις με στίχους, με διάρκεια έως 70 έτη μετά το θάνατο του δημιουργού, συνθέτη και στιχουργού. Προϋπόθεση για την προστασία αυτή είναι, η συνεισφορά τόσο του συνθέτη όσο και του στιχουργού να έχει δημιουργηθεί για τη συγκεκριμένη μουσική σύνθεση με στίχους.
Επεκτείνεται στα 70 χρόνια η διάρκεια προστασίας των δικαιωμάτων των ερμηνευτών ή εκτελεστών καλλιτεχνών, στις περιπτώσεις όπου οι ερμηνείες ή εκτελέσεις έχουν ενσωματωθεί σε φωνογραφήματα. Με την αλλαγή αυτή διασφαλίζονται κάποια έσοδα στους ερμηνευτές εκείνους που ξεκίνησαν την καλλιτεχνική τους δραστηριότητα σε πολύ νεαρή ηλικία, και προς το τέλος της ζωής τους αντιμετωπίζουν πρόβλημα αξιοπρεπούς διαβίωσης λόγω παρέλευσης της πεντηκονταετούς προστασίας.
Αντίστοιχα επεκτείνεται, από τα 50 στα 70 έτη, η διάρκεια προστασίας των δικαιωμάτων των παραγωγών φωνογραφημάτων. Έτσι δίνεται η δυνατότητα στους παραγωγούς να ενισχύσουν τα έσοδά τους από πωλήσεις μέσω φυσικών και ηλεκτρονικών καταστημάτων, σε μια περίοδο όπου η παρατηρείται ραγδαία πτώση των φυσικών πωλήσεων που δεν αντισταθμίζεται από την «νωχελική» άνοδο των ηλεκτρονικών πωλήσεων. Και προφανώς η απώλεια εσόδων που υφίστανται και οι παραγωγοί από την παράνομη διάθεση μέσω του Διαδικτύου δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο από την παρούσα πρόβλεψη.
Με την επέκταση της νομικής προστασίας των παραγωγών φωνογραφημάτων, προσδοκάται ότι θα ενθαρρυνθούν δημιουργικές προσπάθειες που θα απευθύνονται στην ευρωπαϊκή αγορά. Σήμερα, η μουσική βιομηχανία στην Ευρώπη προσανατολίζεται στην αγορά των ΗΠΑ όπου το διάστημα προστασίας των ευρωπαϊκών παραγωγών ανέρχεται στα 95 έτη, καθιστώντας τις έτσι περισσότερο προσοδοφόρες.
Μια άλλη σημαντική πρόβλεψη είναι η ρύθμιση των προϋποθέσεων υπό τις οποίες ο ερμηνευτής ή ο εκτελεστής – καλλιτέχνης μπορεί να καταγγείλει τη σύμβαση με την οποία έχει παραχωρηθεί στο παραγωγό η εκμετάλλευση των δικαιωμάτων αναπαραγωγής, διανομής και διάθεσης στο κοινό των ερμηνειών. Η δυνατότητα αυτή δίνεται στην περίπτωση που, 50 χρόνια μετά την αρχική παρουσίαση, ο παραγωγός παύσει να παράγει επαρκή ποσότητα αντιγράφων του συγκεκριμένου φωνογραφήματος. Εδώ, βεβαίως, προκύπτει το ερώτημα ποιός κρίνει πότε μια ποσότητα είναι επαρκής και πότε όχι. Πρόκειται για μια ασάφεια για την οποία θα μπορούσαν να υπάρξουν διευκρινίσεις.
Διεύρυνση της προστασίας του συγγενικού δικαιώματος αποτελεί και το δικαίωμα που παρέχεται στον ερμηνευτή ή εκτελεστή να διεκδικήσει συμπληρωματική αμοιβή από τον παραγωγό, για κάθε χρόνο μετά το πεντηκοστό έτος από την αρχική παρουσίαση του έργου.
Έρχομαι στη δεύτερη Οδηγία, την 2012/28/ΕΕ. Με αυτή επιχειρείται να τεθούν για πρώτη φορά ενιαίοι κανόνες σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αναγνώριση των «ορφανών» έργων αλλά και την αξιοποίησή τους με στόχο τη διάθεσή τους στο κοινό. Σήμερα, «ορφανά» έργα, που σε ορισμένες περιπτώσεις αποτελούν μέχρι και το 70% των συλλογών δημοσίων ιδρυμάτων, παραμένουν αναξιοποίητα και κινδυνεύουν να παραδοθούν στη λήθη λόγω της αδυναμίας εντοπισμού του κατόχου των πνευματικών δικαιωμάτων.
Η επίλυση αυτού του θέματος σε ευρωπαϊκό επίπεδο θα επιτρέψει τη μαζική ψηφιοποίηση των συλλογών βιβλιοθηκών και αρχείων από δημόσιους οργανισμούς, πολιτιστικούς και εκπαιδευτικούς φορείς. Θα διευκολύνει τη δημιουργία ευρωπαϊκών ψηφιακών βιβλιοθηκών και τη διαδικτυακή πρόσβαση των πολιτών στην πολιτιστική κληρονομιά της Ευρώπης.
Συγκεκριμένα, δίνεται η δυνατότητα αναπαραγωγής «ορφανών» έργων για σκοπούς ψηφιοποίησης, διάθεσης στο κοινό, συντήρησης, ή αποκατάστασης από πολιτιστικούς και εκπαιδευτικούς φορείς. Επιπρόσθετα εξειδικεύονται οι κατηγορίες των «ορφανών» έργων στις οποίες βρίσκει εφαρμογή η ρύθμιση αυτή.
Επίσης, προβλέπεται η δυνατότητα στους φορείς αξιοποίησης να έχουν έσοδα από την επιτρεπόμενη χρήση των έργων αυτών, με μόνο σκοπό την κάλυψη των δαπανών ψηφιοποίησης και διάθεσής τους στο κοινό.
Παρέχεται το δικαίωμα, στην περίπτωση που εμφανιστεί δικαιούχος του «ορφανού έργου» και θέσει τέλος στον χαρακτηρισμό του ως τέτοιου, να διεκδικήσει αποζημίωση για τη χρήση του έργου που έχει πραγματοποιήσει ο φορέας. Εδώ τίθενται δύο ζητήματα που συνδέονται μεταξύ τους, και στα οποία οφείλω να επιμείνω διότι δεν πήρα κάποια απάντηση κατά τις συνεδριάσεις της Επιτροπής.
Από τη μία, ενδέχεται να ζητηθεί από τον φορέα να πληρώσει για ένα έργο από το οποίο δεν έχει άλλα έσοδα, πέρα από αυτά που καλύπτουν αποκλειστικά το κόστος ψηφιοποίησης και διάθεσης του έργου στο κοινό. Η διεκδίκηση αποζημίωσης, επομένως, είτε θα λειτουργήσει αποτρεπτικά στην αξιοποίηση των «ορφανών» έργων από ένα φορέα, είτε θα τον ωθήσει σε κερδοσκοπικές πρακτικές.
Από την άλλη, δεν καθορίζεται με ποιον τρόπο θα αποτραπούν πιθανά φαινόμενα κερδοσκοπίας από τη χρήση των «ορφανών» έργων. Πως, δηλαδή, θα ελέγχεται και θα βεβαιώνεται ότι τα έσοδα από την επιτρεπόμενη χρήση τους, θα καλύπτουν πράγματι και μόνο τα έξοδα για την ψηφιοποίηση και τη διάθεσής τους στο κοινό.
Γι’ αυτό και θα πρέπει, σε συνέχεια του νόμου, να εκδοθεί κάποια ερμηνευτική εγκύκλιος η οποία θα αποσαφηνίζει τα ζητήματα αυτά.
Κύριε Υπουργέ, κύριοι συνάδελφοι,
Με την ψήφιση του νομοσχεδίου εισάγονται μια σειρά ρυθμίσεις που εκτιμούμε ότι θα έχουν θετικό αντίκτυπο σε δύο πεδία: σε αυτό της ενίσχυσης ορισμένων πνευματικών και συγγενικών δικαιωμάτων καθώς και σε αυτό της ανάδειξης ενός σημαντικού όγκου της πολιτιστικής παραγωγής, που συνιστούν τα ορφανά έργα.
Ασφαλώς και υπάρχουν ανοιχτά ζητήματα για το γενικότερο θέμα της προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας που πρέπει να συζητηθούν σε εύθετο χρόνο. Με την ευρύτερη δυνατή συμμετοχή των ενδιαφερομένων μερών. Και συνεκτιμώντας τα δεδομένα που έχουν προκύψει όλα αυτά τα χρόνια, μετά τη θέσπιση του Ν.2121/93 και τις τροποποιήσεις που ακολούθησαν.
Κρατούμε λοιπόν τη δέσμευση του κ. Υπουργού για τη συγκρότηση της Επιτροπής διαλόγου έως το τέλος του χρόνου και θα είμαστε έτοιμοι, όταν έλθει η ώρα, να καταθέσουμε συγκεκριμένες προτάσεις.
ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΣΧΕΤΙΚΟ VIDEO
Σας ευχαριστώ.
